دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی*: نُه ماه جنینی را در رحم می‌پرورانید و بعد از به دنیا آمدن با اولین گریه هاش لبخند بر لبانتان نقش می‌بندد!
۲ سال اول زندگی را که دوران شیرخوارگی و نوپایی است به سلامت پشت سر میگذارد، با حرکات و کلام شما لبخند بر لبانش مینشیند و از اینکه شما را مقلد خود قرار داده گل از گلتان میشکفد؛ فرزند ۳ ساله تان تا حدود ۶ سالگی دوران پیش دبستانی یا کودکی اول را میگذارند و شما برای اینکه شاهد پیشرفتش باشید یا شاید هم برای اینکه از بچه مردم عقب نیفتد! او را به انواع کلاس های آموزشی و ورزشی و هنری می‌فرستید، حال چه به مزاجش خوش بیاید و چه نیاید!
کودکی اول را هم چه به سلامت و چه ناسلامت ولی کاملا مطیع میگذارند و پا به کودکی دوم و مدرسه میگذارد و حالا شما خوشحال از اینکه فرزندتان میتواند درس بخواند و دکتری، مهندسی و یا برای خودش کسی شود سر از پا نمیشناسید. سال های اول را با هر ضرب و زور و شاید هم با خوشی و از روی علاقه میگذراند و شما با امید اینکه هر چه بزرگتر شود علاقه اش به درس و مشق هم بیشتر می‌شود راه را برایش هموار میکنید تا اینکه به سن حدود یازده سالگی می‌رسد و تازه ماجرا از اینجا شروع میشود؛ آن دخترک یا پسرک مطیع حرف گوش کن که با وعده شهربازی یا خوردنی پای درس و مشق مینشست حالا دیگر این چیزها راضیش نمیکند، انگار به دنبال چیزی فراتر از تشویق های بیرونی میگردد، به دنبال یک واقعیت درون خود است و هر چه بزرگتر می‌شود تلاشش برای یافتن این واقعیت درونی بیشتر می‌شود.
به تدریج این حالت های ناآشنای درونی برایش ایجاد آشفتگی میکند، از یک طرف پدر و مادر انتظار دارند فرزندشان همان کودک مطیع و حرف گوش کنِ سابق باشد و از طرف دیگر بر اساس یک پدیده طبیعی این بچه ها بزرگتر شده اند و مشغولات ذهنیشان تغییر کرده است در نتیجه دچار یک تعارض می‌شوند که نتیجه اش میشود پرخاشگری و ما میگوییم پرخاشگری یکی از ویژگی های دوره ی نوجوانی است.
اگر پدر و مادر رشد تدریجی فرزندشان را بپذیرند و بدانند در کنار رشد جسمانی، رشد شناختی(ذهنی)، هیجانی، عاطفی، اجتماعی و… هم وجود دارد کارشان برای پذیرش فرزند نوجوانشان راحتتر می‌شود بنابراین مهمترین عامل در درک نوجوان آکاهی از تغییراتی است که در این دوره برای فرد رخ میدهد چون بر دیدگاه والدین تأثیر میگذارد. اگر شما نوجوانی را دوران سرکشی، پرخاشگری و اوج گرفتن تکانه های جنسی بدانید بی شک رفتاری ناخوشایند و تدافعی با فرزندتان خواهید داشت در حالی که در حقیقت نوجوانی دوره پیش رفتن به سوی استقلال، مواجه شدن با تعارض های درونی و آگاه و مواجه شدن با مسائل جنسی است و اگر فرزندتان بموقع از این مسائل اطلاع یابد راحتتر و بهتر میتواند آن را پشت سر بگذارد.
یکی از رایج ترین کارهایی که والدین میکنند و متأسفانه تا حد زیادی هم در آن مهارت دارند ایجاد احساس گناه در فرزند نوجوانشان است، زمانی که هر تغییر رفتار نوجوان را بی احترامی تلقی کرده و با او وارد بحث میشوند و یا بویژه مادر شروع به گریه کردن میکند یا زمانی که رفتارهای جنسی نوجوان را هدف قرار داده و او را از عذاب الهی میترسانند تا بدین صورت در نوجوانی که بدنبال شناخت هویت خویش و حتی خدا، دین و پیغمبر خود است خدایی بسازند نامهربان و آتش به دست که منتظر است با کوچکترین حرکت فرد او را در آتشی بیندازد که خلاصی ندارد! در حالی که میتوانید در این سن باورهای بهتر و زیباتری از خداوند در ذهن فرزندتان شکل دهید؛ خدایی که خود این تغییرات را در فرد قرار داده و راه کنترل و مهار صحیح آن را هم پیش رویش گذاشته، خدایی که به انسان اراده و حق انتخاب داده تا وقتی به این سن رسید با آگاهی و شناخت راهش را انتخاب کنید. ( برای کسب اطلاعات بیشتر کتاب پدر مادر من نوجوانم، نوشته دکتر علی اصغر احمدی را مطالعه فرمایید.)
یکی از مهمترین اتفاقات دوره ی نوجوانی بلوغ است پس بهتر است بدانید که بلوغ و نوجوانی به یک معنا نیستند به همین دلیل گاهی فرد دچار بلوغ زودرس و گاهی دیررس میشود که آن هم خود حکایتی دارد و در هفته های آتی درموردش خواهم گفت.
در این برهه از زمان، نوجوان، مظلوم ترین واقع شده چرا که اگر کودکی کند متهم میشود به اینکه « تو دیگر بزرگ شده ای» و اگر بخواهد مطابق میل و خواسته خود پیش رود با این جمله که «تو هنوز بچه ای» او را سرجایش می‌نشانند و در هیچ حالتی راه صحیح را نشانش نمیدهند و فقط منعش میکنند!
ادامه دارد…

*کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
رزرو نوبت: ۰۹۳۷۰۱۷۳۴۳۸