مساجد مسلمانان را قادر می‌سازند تا گرد هم جمع شوند و نماز جماعت بخوانند، به‌ویژه نماز جمعه که در اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به دلیل اهمیت مسجد در این مطلب برخی از قدیمی‌ترین مساجد جهان را معرفی خواهیم کرد.

اولین مسجد در جهان

مسجدالحرام اولین و یکی از قدیمی‌ترین مساجد جهان است. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: همانا اوّلین خانه‌ای که برای (عبادت) مردم مقرّر شد، همان است که در سرزمین مکّه است که مایه‌ برکت و هدایت جهانیان است. (قرآن کریم، آل عمران، ۹۶)

ابوذر رضی‌الله عنه روایت می‌کند که گفتم: یا رسول الله! کدام مسجد اول ساخته شد؟ پاسخ داد: مسجدالحرام. پرسیدم: بعدش کدام (ساخته شد)؟ او پاسخ داد: مسجدالاقصی (یعنی بیت‌المقدس). پرسیدم: چه دوره‌ای بین آنها بود؟ پاسخ داد: ۴۰ سال. حضرت فرمودند: هر جا وقت نماز به شما رسید، نماز را به‌جا آورید، زیرا تمام زمین محل عبادت شماست. (صحیح بخاری)

مسجدالحرام که در مکه، عربستان سعودی قرار دارد، نقطه عطفی برای زائران حج و عمره است. این زمین در ۸۸ هکتار (۳۵۶ هزار متر مربع) گسترش یافته و ظرفیت آن ۲.۵ میلیون است. مسجدالحرام که مسجد اعظم نیز نامیده می‌شود، قبله و اطراف کعبه را احاطه کرده که توسط حضرت ابراهیم (ع) و فرزندش حضرت اسماعیل (ع) بنا شده است، همانطور که در قرآن کریم آمده است: و (بیاد آور) هنگامی که ابراهیم، پایه‌های خانه (کعبه) را با اسماعیل بالا می‌برد (و می‌گفتند:) پروردگارا از ما بپذیر، همانا تو شنوا و دانایی. (سوره بقره، ۱۲۷)

مسجدالحرام مقدس‌ترین مکان در جهان است و هر ساله میلیون‌ها مسلمان برای ادای زیارت (حج و عمره) به آنجا مشرف می‌شوند. حضرت محمد (ص) با بیان ثواب نماز در مسجدالحرام می‌فرماید: یک نماز در مسجد من، نزد خداوند برابر با ۱۰ هزار نماز در سایر مساجد است، مگر مسجدالحرام، زیرا نماز در آن برابر با ۱۰۰ هزار نماز است.

دومین مسجد قدیمی جهان

مسجد الاقصی که بین سال‌های ۶۹۲ تا ۷۰۵ میلادی توسط حضرت سلیمان (ع) ساخته شده است، اعتقاد بر این است که دومین مسجد قدیمی جهان است. مسجدالاقصی که در فلسطین، شهر قدیمی اورشلیم قرار دارد، اولین قبله اسلام (جهت اقامه نماز) بوده و در ۱۴۴ هزار متر مربع زمین گسترده شده است. مسجد الاقصی مدفن بسیاری از پیامبران است و برخی از مقدس‌ترین آثار مذهبی را در خود جای داده است.

در شب معراج، حضرت محمد (ص) را به مسجد الاقصی آوردند. منزه است آن کس که بنده خود را شبانه از مسجدالحرام به مسجدالاقصی که اطراف آن را برکت داده‌ایم برد تا از آیات خود به او نشان دهیم. همانا او شنوا و بیناست. (سوره اسراء، ۱۷)

مسجد قبا

مسجد قبا که در فاصله ۳کیلومتری شهر مدینه عربستان سعودی قرار دارد، یکی از قدیمی‌ترین مساجد جهان است. این مسجد که پس از هجرت به مدینه در سال ۶۲۲ میلادی (اول هجری قمری) توسط حضرت محمد (ص) و یاران عزیزش ساخته شد، اولین نماز جمعه در آن اقامه شد. مسجد قبا با ظرفیت بیش از ۲۰ هزار نمازگزار دارای چهار مناره موازی، ۵۶ گنبد کوچک، سه فضای خنک‌کننده مرکزی، هفت ورودی اصلی و ۱۲ ورودی فرعی است. رسول خدا (ص) می‌فرمایند: کسی که در خانه‌اش پاکیزه شود، سپس به مسجد قبا بیاید و در آن نماز بخواند، ثوابش مانند حج عمره است.

مسجد النبی

مسجد النبی که توسط حضرت محمد (ص) در سال ۶۲۲ پس از میلاد ساخته شد، دومین مسجد بزرگ جهان و بزرگترین مسجد مدینه در عربستان سعودی است. مسجد النبی، ۸.۶۷ متر مربع مساحت و ظرفیت یک میلیون نفر را دارد. مسجد حضرت محمد (ص) که آرامگاه ایشان نیز هست؛ دارای سه محراب است و گنبد مایل به سبز و دیوارهای سفید آن مشخص است.

پیامبر اکرم (ص) درباره زیارت مسجد نبوی می‌فرماید: کسی که پس از مرگم مرا زیارت کند مانند کسی است که در زمان حیاتم مرا زیارت کرده است. هر کس بر سر قبر من بایستد و بر من صلوات بفرستد، آن را می‌شنوم و هر که در جای دیگر بر من صلوات بفرستد، حاجت دنیا و آخرتش برآورده می‌شود و در روز قیامت شفیع او خواهم بود.

مسجد ذوالقبلتین

مسجدی است که در آن، قبله مسلمانان در حین یک نماز ظهر از بیت‌المقدس به بیت‌الله‌ الحرام تغییر یافت. پیامبر اسلام (ص) در این نماز، ۲ رکعت را به‌سوی بیت‌المقدس و۲ رکعت دیگر را به جانب کعبه گزارد. این امر در مسجد بنی‌سالم مدینه انجام‌ شد که بعدها به مسجد «ذوالقبلتین» یا دوقبله‌ای، مشهور شد.

خداوند در سوره بقره آیه ۱۴۴ می‌فرماید: (ای پیامبر!) همانا می‌بینیم که تو (در انتظار نزول وحی، چگونه) روی به آسمان می‌کنی، اکنون تو را به سوی قبله‌ای که از آن خشنود باشی، برمی‌گردانیم. پس روی خود را به جانب مسجدالحرام کن و (شما ای مسلمانان) هر جا بودید، روی خود را به جانب آن بگردانید و همانا کسانی که کتاب (آسمانی) به آنان داده شده، می‌دانند که این فرمان به حقّ است که از ناحیه‌ پروردگار صادر شده و خداوند از اعمال آنان غافل نیست.

مسجد ذوالقبلتین به‌راحتی می‌تواند حدود ۲۰۰۰ نمازگزار را در یک زمان در خود جای دهد و تنها مسجدی است که ۲ محراب دارد. نمای بیرونی مسجد دارای نقوش و عناصر سنتی و یک نمازخانه بزرگ است.

مسجد بزرگ صنعا

مسجد اعظم صنعا یا مسجد جامع کبیر صنعا در صنعا، امانت الاسمه، یمن واقع شده است. این مسجد که در سال‌های اولیه اسلامی ساخته شده، یکی از قدیمی‌ترین مساجد جهان است. مسجد اعظم صنعا در کنار قصر غمدان ساخته شد و چندین بار در طول سال‌ها بازسازی شده واولین بازسازی آن در قرن هشتم در زمان حکومت خلیفه ولید ثبت شده است. این مسجد دارای ویژگی‌های معماری متمایزی است. ساخته شده با گچ‌کاری ظریف، سقف‌های چوبی و نقوش پیچیده، نشان‌دهنده هنر باستانی یمن است. یک واقعیت کمتر شناخته شده در مورد مسجد بزرگ صنعا این است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.

مسجد اموی

مسجد اموی که در مکانی که در اصل متعلق به یک معبد رومی و کلیسای مسیحی بود، ۹۶ سال پس از مهاجرت در دمشق، سوریه ساخته شد. پس از فتح دمشق در سال ۶۳۴ میلادی، خلیفه ولید اول ساختار معماری بنا را بازسازی  و در سال ۷۱۵ میلادی آن را به مسجد تبدیل کرد. مسجد اعظم دمشق با مقاومت در بسیاری از دوره‌ها و سلسله‌های حکومتی، سالانه مورد بازدید هزاران مسلمان قرار می‌گیرد. گنبد سنگی باشکوه مسجد اموی هنر برجسته اسلامی را برجسته می‌کند و میراث فرهنگی و مذهبی جهان را به نمایش می‌گذارد. در داخل مسجد اموی، تابلویی روی محل نصب سر امام حسین (ره) پس از شهادت در کربلا نصب شده است.

منابع

«مسجدجامع فهرج»، باستان‌شناسی و هنر ایران، محمدکریم پیرنیا

آثار تمدن اسلامی در اسپانیا و پرتقال مسجد جامع قرطبه؛ محمد عبدالله عنان علی دوانی

تفسیر نور، محسن قرائتی

انتهای پیام