دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی؛ نوجوانی دوره ای است که از حدود ۱۱ سالگی شروع شده و تا حدود ۱۹ سالگی ادامه می یابد.
بطور کلی این دوره به سه مرحله تقسیم می‌شود:
۱) مرحله شروع نوجوانی که شامل تغییرات زیر است:
✓انطباق با تغییرات بلوغ: نوجوان سعی دارد خودش را با تغییرات جسمی، اجتماعی، فرهنگی و… نوجوانی تطبیق دهد.
✓یادگیری نحوه بکارگیری قابلیت های شناختی جدید: نوجوان قدرت تفکر انتزاعی را فرا گرفته و توانایی های انتخاب، تصمیم گیری و… در وی افزایش می‌یابد.
✓پیدا کردن جایگاه خود دربین همسالان: تمایل زیادی به بودن و تقلید از همسالان دارند.
✓کنار آمدن با انتظارات مربوط به جنسیت: فعالیت ها، کارها و احساسات خود را با جنسیت خود تطبیق میدهند.
۲) مرحله میانی نوجوانی:
✓برخورد با مسایل جنسی: افزایش میل جنسی و گرایش به جنس مخالف
✓گرفتن تصمیم های اخلاقی: کارهای اخلاقی را بخاطر احساس خوب درونی انجام میدهند.
✓رشد روابط جدید با همسالان
✓برقراری تعادل بین اختیار و پاسخگویی: برای کنترل هیجانات خود تلاش کرده و به خود حق انتخاب در نحوه پاسخ به سوالات درونی خود و دیگران میدهند.
۳) مرحله پایانی نوجوانی:
✓ تثبیت هویت: به شناخت کاملی از خود رسیده و هویت خود را میپذیرند.
✓تجربه کردن روابط دوستانه: روابط صمیمانه عمیق تری را تجربه میکنند.
✓ترک منزل: احساس استقلال بیشتری کرده و تصمیم به ترک منزل میگیرند.
در دوره نوجوانی تغییراتی در زمینه زیستی، شناختی، هیجانی و اجتماعی در فرد رخ میدهد که هر یک را به اختصار توضیح خواهیم داد.
۱) رشد و تغییرات زیستی: منظور از رشد و تغییرات زیستی، تغییرات جسمی و جنسی است که به عنوان بلوغ از آن یاد می‌شود.
پنج دگرگونی عمده زیستی در او رخ میدهد:
✓ شتاب تند در نمو جسمی( افزایش قد و وزن)
✓فعال شدن غده های جنسی که در بیضه های مرد و تخمدان های زن قرار دارند.
✓رشد ویژگی های ثانوی جنسی، از جمله بزرگ‌ شدن آلت تناسلی، پستان ها و رویش موهای صورت، شرمگاه و…
✓ تغییرات در ساختمان و شکل بدن، به ویژه در مقدار و توزیع چربی و ماهیچه
✓تغییر در سیستم های تنفسی و گردش خون که توان و تحمل فرد را برای ورزش افزایش می‌دهد.
سرعت بلوغ متفاوت است، دخترها ۹_۱۰ سالگی یه بلوغ می‌رسند و فرایند آن ۱/۵ سال طول میکشد. پسرها ۱۱_۱۲ سالگی و دوره کامل ۴_۸ سال طول میکشد.
۲) رشد و تغییرات شناختی
✓در طول دوره نوجوانی، نوجوانان بهتر از کودکان می‌توانند بجای اندیشیدن درباره محدودیت های واقعی،به امکانات فراسوی واقعیت ها فکر کنند.
✓آنها برای تفکر انتزاعی تواناتر میشوند.
✓ آنها برای اندیشیدن درباره خود فرایند تفکر را شروع می‌کنند.
✓تفکر نوجوا، به جای محدود شدن در بعدی فردی و خاص، چندبعدی میشود.
✓نوحوانان بیش از کودکان مستعد آن هستند که اشیا و رویدادها را نسبی ببینند نه مطلق.
۳) رشد و تغییرات اجتماعی
✓آموختن برقراری ارتباط با آدم های دیگر
✓پیدا کردن جایگاه خود در گروه
✓آموختن رفتار مسئولانه
✓ایجاد یک نظام ارزشی برای خویش که باعث عبور موفقیت آمیز از نوجوانی به بزرگسالی می شود.
به عبارتی دیگر رشد اجتماعی با آزادی، استقلال و مسئولیت پذیری معنا پیدا می‌کند.
۴) رشد و تغییرات هیجانی
نوجوانان در سنین ۱۲ تا ۱۸ سالگی بیشتر دچار هیجان می‌شوند که دارای خصوصیاتی است:
✓ شدت هیجانات
✓ سرعت بروز هیجانات
✓ فقدان خویشتن داری
✓ ناپایداری
✓ اعمال ناشیانه
البته اکثر نوجوانان به نقطه هیجانی ثابتی میرسند و در اواسط یا اواخر نوجوانی آرام میشوند. (دکتر محمد ترکمان)

سیده فاطمه موسوی،
روانشناس بالینی کودک و نوجوان
نوبت دهی: ۰۹۳۷۰۱۷۳۴۳۸