دراثر بالا رفتن سن انعطاف پذیری وقابلیت تطابق پذیری عدسی برای فعالیت‌های بینایی در فاصله نزدیک کاهش می‌یابد در نتیجه فرد اجسام نزدیک را به صورت واضح نمی‌بیند و قدرت تمرکز خود بر روی اشیاء را از دست می‌دهد، به این اختلال پیر چشمی می‌گویند.

این اختلال در سنین بالا معمولا بین ۴۰ تا ۵۰ سال رخ می‌دهد. در افراد دوربین، ممکن است علائم پیر چشمی در سنین پایین‌تر بروز کند. در چنین شرایطی فرد تصاویر، اشیای نزدیک و نوشته‌ها را به صورت تار یا درهم می‌بیند.

علل بروز پیرچشمی

پیرچشمی بخشی از روند طبیعی بالا رفتن سن است و زمانی که عدسی چشم قابلیت انعطاف خود را به تدریج از دست می‌‏دهد، اتفاق می‌‏افتد. اما از دلایل عمده پیرچشمی سخت شدن پوسته عدسی چشم است، علت دیگرش کم شدن قدرت عضلات جسم مژگانی است که در این حالت عضلات مژگانی قادر نیستند که انحنای لازم را برای عدسی به وجود بیاورند، به دلیل اینکه خود این عضلات با بالا رفتن سن دچار اسکلروزیس می‌شوند.

به صورت کلی یک سری تغییرات در بدن به علت بالا رفتن سن ایجاد می‌شود که غیرقابل برگشت است. این عارضه مسئله نگران کننده‌ای نیست و براحتی قابل درمان است، البته منظور از درمان همان اصلاح است.

چه عواملی باعث بروز پیرچشمی می‌شود؟

جنس: پیرچشمی در زنان جوان شیوع بیشتری دارد.

بیماری سیستمیک: بیماری قند (دیابت) و نیز بیماری ام. اس (مولتیپل اسکلروزیس) می‌تواند شما را در خطر پیرچشمی قرار دهد. پس اگر بیماری قند دارید، قند خود را پیوسته کنترل کنید تا به این عارضه ابتلا نشوید.

داروها: داروهای ضدافسردگی و نیز ضدحساسیت‌ها (آنتی هیستامین‌ها) می‌توانند انعطاف‌پذیری لنز را پایین بیاورد و شما را در خطر ابتلا به پیرچشمی قرار دهند.

محل زندگی: نشان داده‌اند کسانی که در مناطق جغرافیایی گرم و خشک زندگی می‌کنند، بیش از دیگران به پیرچشمی مبتلا می‌شوند زیرا در این مناطق، تابش نورخورشید شدیدتر و نورماورای بنفش در فضا بیشتر است. اشعه ماورای بنفش برای چشم بسیار مضر است. پس اگر ساکن چنین نواحی هستید، حتما از عینک آفتابی مناسب استفاده کنید.

علائم پیرچشمی

۱. دید بیمار در نقطه نزدیک نرمال تار می‌شود.

۲. نشانه نزدیک بینی اصلاح نشده ظاهر می‌شود.

۳. خستگی چشم به هنگام مطالعه

۴. شکایت سرگیجه به هنگام مطالعه

۵. کنتراست کم به هنگام مطالعه

۶. نیاز به نور مستقیم و روشن به هنگام مطالعه و مهمترین این‌ها مشکل در خواندن نوشته‌های ریز مانند آنچه بر روی بطری داروها و یا در کتاب‌های تلفن نوشته می‌شود.

تشخیص پیر چشمی

روش‌های تشخیصی متفاوت بوده و با استفاده از ابزارهای خاصی صورت می‌گیرد به گونه‌ای که بکارگیری همه آن‌ها مهم است، زیرا می‌تواند در درمان اثرگذار باشد. به طور کلی باید بین سن ۲۰ تا ۲۹ سال حداقل یکبار، بین ۳۰ تا ۳۹ سال حداقل دو بار، بین سن ۴۰ تا ۶۴ سال هر ۲ تا ۴ سال و بالا ۶۵ سال هر ۱ تا ۲ سال جهت معاینات چشمی به متخصص مراجعه کرد.

اگر فردی از عینک یا لنز استفاده می‌کند هم باید معاینات در فواصل کمتری صورت گیرد. در صورت وجود هرگونه علامت یا مشکل چشمی باید جهت معاینه مجدد به پزشک مراجعه شود؛ برای مثال وجود تاری دید امکان دارد بیانگر علامتی باشد که نیاز فرد به تغییر عینک یا لنز را مطرح سازد.

درمان پیرچشمی

اگر چه روشی برای درمان پیرچشمی وجود ندارد، اما چند درمان است که دید بیمار را بهبود می‌بخشد که شامل: عینک، لنزهای تماسی و جراحی انکساری است.

برای اینکه پیرچشمی چشمانتان را اصلاح کنید و از شر آن خلاص شوید؛ باید از لنزها یا عدسی‌های مثبت استفاده کنید. این عدسی‌ها به شما کمک خواهند کرد، اجسام نزدیک را واضح و روشن ببینید. باید به این نکته توجه کنید که برای پیرچشمی درمانی قطعی وجود ندارد.

عینک

متخصصان اعتقاد دارند بهترین روش درمان پیرچشمی استفاده از عینک است. در سنین بالاتر از ۴۰ تا ۴۵ سال، افرادی با دید طبیعی (بدون پیرچشمی) احتیاج به عینک مطالعه پیدا می‌کنند و افرادی که قبلا از عینک استفاده می‌کردند و نزدیک‌بین یا دوربین بوده‌اند، احتیاج به ۲ عینک یکی برای دور و یکی برای نزدیک پیدا خواهند کرد.

البته عینک‌هایی در بازار وجود دارد که بخش بالای عدسی آنها مناسب برای دیدن اجسام دور است و بخش پایین آن عدسی برای دیدن اجسام نزدیک مناسب است. شما می‌توانید برای اصلاح پیرچشمی خود از این نوع عینک‌ها استفاده کنید، به این ترتیب با نگاه کردن در راستای بالای عدسی، اجسام دور را به وضوح می‌بینید و با نگاه کردن در راستای پایین عدسی، اجسام نزدیک را واضح و روشن می‌بینید.

یک مزیت نزدیک بینی کمتر از ۳ دیوپتر این است که این افراد پس از شروع پیرچشمی می‌توانند عینک دور خود را بردارند و قادر به خواندن بدون عینک باشند. اما افراد با نزدیک بینی متوسط و شدید پس از شروع پیرچشمی علاوه بر عینک دور نیاز به عینک مطالعه هم خواهند داشت و در واقع مزیتی نسبت به افراد طبیعی ندارند.

از زمان شروع پیرچشمی هر ۲ تا ۳ سال، ۰/۲۵ تا ۰/۵ نمره به نمره عینک افزوده می‌شود پس برای معاینه دوره‌ای به چشم پزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید که استفاده از عینک جهت جلوگیری از بالا رفتن نمره عینک نیست بلکه تنها به دید بهتر شما در زمان انجام کارهایی مانند مطالعه کمک می‌کند.

لنزهای تماسی

عدسی‌های چشمی ۲ کانونی، لنزهای مخصوصی هستند که برای آن دسته از افرادی که مشکل نزدیک‌بینی و دوربینی را همزمان دارند، ساخته شده‌اند. پیرچشمی از جمله همین اختلالات است. این لنزها دارای ۲ کانون هستند که بخش فوقانی عدسی برای مشاهده اجسام دور و بخش تحتانی برای مشاهده اجسام نزدیک است.

چشم پزشکان گاهی اوقات برای برخی افراد عینک مطالعه با لنز تماسی توصیه می‌کنند. در این صورت عینک مطالعه برای دیدن اجسام نزدیک استفاده می‌شود. البته به این نکته توجه کنید که در صورت استفاده از لنز تماسی باید دقت و حوصله کافی برای رعایت نکات بهداشتی و رعایت اصول گذاشتن و برداشتن آن را در چشم داشته باشید.

جراحی و لیزر

اکثرا اوقات، چون لنزها رضایت بیماران را تامین نمی‌کنند، روش‌های جراحی مانند لنزهای ۲ کانونی و یا چند کانونی، لنزهای تطابقی با قابلیت جا به جایی هنگام تطابق، و لنزهای کمانی شکل بعد از جراحی آب مروارید به کار گرفته شدند. روش‌های جراحی مخصوصی هم وجود دارد که عدسی یک چشم را برای دیدن اجسام دور و عدسی چشم دیگر را برای دیدن اجسام نزدیک تنظیم می‌کند. تفسیر مغزی از دو تصویر که در دو نیم کره مغزی تشکیل می‌شود با گذشت زمان به گونه‌ای تغییر می‌یابد که بیمار ناخودآگاه دور و نزدیک را راحت می‌بیند.

درمان جدید (کراتوپلاستی)

بعضی متخصصان می‌گویند لیزر تاثیری بر روی قدرت متمرکز کننده عدسی ندارد و نمی‌تواند پیرچشمی را درمان کند. اما  کراتوپلاستی، روش جدیدی است که با استفاده از امواج رادیویی و بدون عمل جراحی، پیرچشمی اصلاح می‌شود.

روش‌های جلوگیری از پیرچشمی

خوب بخوابید: متخصصان اعتقاد دارند هشت ساعت خواب در شبانه‌روز در جلوگیری از پیرچشمی اثر بخش است.

خوب بخورید: مصرف انواع میوه جات و سبزیجات و مرکبات در جلوگیری و به تعویق افتادن زمان مبتلا به این بیماری نقش موثری دارد. هویج و مرکبات غنی از ویتامین‌های A و C هستند. این ویتامین‌ها حاوی آنتی‌اکسیدان هستند و به همین علت پیرچشمی را به تعویق می‌اندازند. دانشمندان دانشگاه جان هاپکینز می‌گویند، این ویتامین‌ها عدسی چشم را در شرایط مناسبی قرار داده و سبب می‌شوند چشم به خوبی برای دیدن اجسام دور و نزدیک انطباق پیدا کند.

 از عینک آفتابی استفاده کنید: اشعه خورشید موجب ایجاد پیرچشمی به خصوص در ساکنان مناطق گرمسیر و آفتابی می‌شود. پس با استفاده از عینک آفتابی از چشمانتان محافظت کنید.

 سیگار نکشید: مصرف سیگار در به وجود آمدن پیر چشمی زودرس موثر است.